Ένα αρχαίο και μυστηριώδες μνημείο στην Τουρκία ρίχνει «φως» στο πώς οι πρώτοι άνθρωποι μπορεί να μετρούσαν τον χρόνο, χιλιάδες χρόνια πριν από τη γραπτή ιστορία.
Σκαλισμένα σύμβολα και σύνθετα γλυπτά στο Göbekli Tepe φαίνεται να αποκαλύπτουν ένα πρωτοποριακό ημερολογιακό σύστημα.
Σύμφωνα με νέες έρευνες, το μνημείο, ηλικίας περίπου 12.000 ετών, ενδέχεται να φιλοξενεί το αρχαιότερο γνωστό ηλιακό ημερολόγιο στον κόσμο.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, με επικεφαλής τον Martin Sweatman, που δημοσιεύθηκαν στο Time and Mind, ανέλυσαν σύμβολα χαραγμένα σε αυτούς τους πυλώνες, εστιάζοντας ιδιαίτερα στα σχήματα “V”.
Η εργασία τους δείχνει ότι κάθε “V” θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει μία μόνο ημέρα, με έναν πυλώνα να εμφανίζει 365 τέτοια σημάδια – που ταιριάζουν με τη διάρκεια ενός ηλιακού έτους.
Το θερινό ηλιοστάσιο ήταν σαφώς σημαδεμένο, αντιπροσωπευόμενο από ένα “V” που φοριόταν γύρω από το λαιμό μιας φιγούρας που μοιάζει με πουλί, που ερμηνεύτηκε ως ο αστερισμός που σχετίζεται με εκείνη την εποχή του έτους.
Η μελέτη υπογραμμίζει την έντονη παρατήρηση των ουράνιων γεγονότων από τους κατοίκους, πιθανώς οδηγούμενη από ένα χτύπημα κομήτη που άλλαξε τον κόσμο γύρω στο 10.850 π.Χ. Αυτός ο αντίκτυπος πιστεύεται ότι πυροδότησε μια μίνι εποχή παγετώνων, η οποία με τη σειρά της θα μπορούσε να πυροδοτήσει νέες θρησκευτικές πεποιθήσεις και να παρακινήσει τις πρώιμες γεωργικές εξελίξεις να αντιμετωπίσουν τις ψυχρότερες συνθήκες.
Ο Sweatman σχολίασε, «Φαίνεται ότι οι κάτοικοι του Göbekli Tepe ήταν ένθερμοι παρατηρητές του ουρανού», ένα γεγονός «αναμενόμενο δεδομένου ότι ο κόσμος τους είχε καταστραφεί από ένα χτύπημα κομήτη».
Τα γλυπτά παρακολουθούν επίσης σεληνιακούς και ηλιακούς κύκλους, πριν από παρόμοια ημερολογιακά ευρήματα χιλιετιών.
Τα γλυπτά στο Göbekli Tepe υποδηλώνουν ότι οι αρχαίοι δεν παρακολουθούσαν μόνο ημέρες αλλά και κατανοούσαν την κίνηση των αστεριών και των ρευμάτων μετεωριτών. Για παράδειγμα, ένας άλλος πυλώνας στην περιοχή φαίνεται να απεικονίζει το ρεύμα μετεωριτών Taurid, το οποίο μπορεί να ήταν η πηγή του κομήτη που προσέκρουσε στη Γη. Αυτό είναι αξιοσημείωτο επειδή αποκαλύπτει μια πρώιμη αναγνώριση ότι οι προσκρούσεις κομητών συμβαίνουν όταν η Γη διασχίζει τα μονοπάτια των συντριμμιών του κομήτη.
Αυτά τα ευρήματα ωθούν πίσω την αστρονομική γνώση χιλιάδες χρόνια πριν από τον Έλληνα αστρονόμο Ίππαρχο, ο οποίος το 150 π.Χ. τεκμηρίωσε την ταλάντευση του άξονα της Γης. Τα αρχαία σύμβολα στο Göbekli Tepe είναι επομένως μερικές από τις πρώτες γνωστές αναπαραστάσεις ηλιακών και σεληνιακών ημερολογίων, υποδηλώνοντας μια πολύπλοκη κατανόηση της ουράνιας μηχανικής πολύ πριν από την άνοδο της γραφής ή της γεωργίας.
Η μελέτη προτείνει ότι το χτύπημα του κομήτη και οι επακόλουθες κλιματικές αλλαγές μπορεί να ήταν καταλύτες για αυτές τις εξελίξεις, επηρεάζοντας τη συμβολική τέχνη και ενδεχομένως τη γέννηση της γραφής χιλιετίες αργότερα. Ο Sweatman προτείνει ότι η λεπτομερής καταγραφή του χρόνου και των ουράνιων γεγονότων στο Göbekli Tepe σηματοδοτεί «τα πρώτα βήματα προς την ανάπτυξη της γραφής», υπογραμμίζοντας μια σχέση μεταξύ αστρονομίας, θρησκείας και κοινωνικού μετασχηματισμού στην αυγή του πολιτισμού.
Αυτή η νέα ερμηνεία προσκαλεί σε μια επανεκτίμηση του τρόπου με τον οποίο οι πρώιμες ανθρώπινες κοινότητες σχετίζονταν με τον κόσμο και διαχειρίζονταν τον χρόνο.
